Da sofas, lüchtstifts e poesias

Tschai di en il tren hai jau dà la bucca in pau cun ina amia. I n’era betg in dar la bucca tradiziunal à la: «Ah, tschel va uss cun tschella?», «Ah, tge di hai jau vesì XY, veseva ora stoda mal.», «Has udì, XX è en speranza?», «Na! Da tgi?!». Na. I era in auter dar la bucca – era sch’jau less dir nagut encunter la moda da tschantscherlims sco quels gist descrits. Tals tschantscherlims èn in dals gronds daletgs da mes esser social.

Pia: I era in auter dar la bucca. Jau e mia amia eran sin via el tren, e nus discurrivan sur da persunas dal tuttafatg curiusa. Numnadamain sur da glieud che legia poesias. Also betg sur da glieud, che legia poesias per la scola, ni per il studi, ni per l’instrucziun. mabain sur da glieud che legia poesias simplamain uschia. Mo per spass.

«Also ina persuna che stat sin il sofa e legia in cudesch da poesias… Cun uschia ina persuna na constat toch insatge simplamain betg» – tesa giagliarda da mai el tren. Mia collega era natiralmain d’accord, era sch’ella stueva – cun tutta raschun – conceder ch’i dettia schon era poesias che muventian ella.

«Cler, quellas datti», hai jau stuì dir. «Ma sch’jau stoss anc ina giada leger ina poesia sur da l’aura, sur da las stagiuns, ni sur da la naiv, oooh adina la naiv, e l’atun e la feglia che croda, lura stoss jau tegn’jau ma pender vi da la proxima planta.» Jau na poss simplamain betg manar ensemen mia chapientscha dal leger – recrear, sa divertir, sfundrar en novs munds, novas situaziuns ed avrir orizonts – cun insatge sco poesias.

Uss eri uschia che nus eran sin viadi ad ina dieta litterara. E là vegnivi – co pudessi esser auter? – era discurrì da poesias. Era dal leger poesias. Tranter auter èsi vegnì discurrì da las premissas per lecturas e lecturs da la poesia moderna. Intginas da quellas eran: Leger poesias n’è betg in act passiv da recepziun. La poesia moderna pretenda ina lectura activa ni perfin creativa che sa fida era da l’intuiziun. Poesias na vali betg da chapir mabain da percepir.

Ed jau sun sesida là e sun ma dumandada sche nus essan forsa vegnidas spiadas sin il viadi a la dieta. I ma pareva sco ina resposta directa sin noss tschantscherlim el tren. Cler, ch’jau sun ma sentida mala, betg mo pervia dal turpetg ed il sentiment dad esser vegnida traplada, mabain era perquai ch’i m’ha dà il sentiment dad esser marscha.

I constat numnadamein. Tut questas premissas constattan. E natiralmain sch’ins suonda a quellas premissas, lura avran poesias orizonts, novas situaziuns e perfin novs munds, quai m’ha betg il davos questa dieta mussà. Ma i fa lavur. I dovra ina lectura activa, i dovra in spert alert. Forsa dovri perfin in bloc per notizias ed in lüchtstift per marcaziuns – ni in rispli, per quels spierts fins che na vulessan betg ruinar lur cudeschs.

Ma gea. Jau na sun dal tuttafatg betg in spiert fin. Nus ans regurdain: mes daletg da tschantscherlims. E gea, jau dovrel pli gugent il lüchtstift ch’in rispli per marcaziuns. Ed uschia m’ha la dieta mussà, che mia tesa n’era gnanc uschè sbagliada. Jau stun pia tar quai: «Cun ina persuna che legia in cudesch da poesias sin il sofa na constat insatge betg.» Tgi sa, forsa dessan las participantas ed ils participants da la dieta gea perfin raschun a mai. Sin il sofa è ina lectura activa cun lüchtstift e bloc da notizias numnadamain betg uschè simpla.